Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ülke ortalamasını tabir eden enflasyon sepetindeki eserler ve yüklerinde 415 unsur ve 901 husus çeşidi dikkate alacak. Cerrahi maske de günün şartlarının bir gereği olarak enflasyon sepetine eklenen eserlerden oldu.
HER YIL GÜNCELLENİYOR
TÜİK’ten yapılan açıklamaya nazaran, her yıl fiyat derlenen yerleşim yerleri ve iş yerleri, endeks sepetinde yer alan eserler ve tartıları ile eserlerin tarifleri güncelleniyor.
EMEL EN ÇOK SATIŞ YAPAN FİRMALARDAN FİYAT DERLEMESİ
2019 yılından itibaren Gelir Yönetimi Başkanlığından (GİB) iş yerlerine ilişkin ciro datalarının elde edilmesi ile perakende kesiminde yer alan marketler ve giyim mağazaları için ciro pahaları kullanılarak iş yeri örneklemi yapılıyor. Her yıl aralık ayında en yeni ciro bilgileri incelenerek, vilayet bazında fiyat derlenen marketler ve giyim mağazaları gözden geçiriliyor. Perakende dalında yer alan marketler ve giyim mağazalarının vilayet bazında ciro büyüklükleri temel alınarak tüketicilerin o vilayette ağır olarak tercih ettiği, en çok satış yapan zincir ve mahallî firmalardan fiyat derlenmesi amaçlanıyor.
2021 yılında TÜFE’de 81 ilin tamamı ve 225 ilçe kapsamında, 27 bin 980 iş yeri ve 4 bin 274 konuttan (kira), 415 husus, 901 unsur çeşidi için her ay yaklaşık 550 bin 632 fiyat derlenecek.
Güncellemeye nazaran, sepete giren hususlar turşu ve sweatshirt (kadın için) oldu.
Sepetten çıkan unsurlar ise tere, erik, olağan buzdolabı (derin donduruculu), karışım kumaşlar ve şofben olarak belirlendi.
ANA KÜME TARTILARI
2021 yılı TÜFE hesaplamalarında kullanılacak ana küme tartıları da belirlendi.
Buna nazaran, besin ve alkolsüz içeceklerin tartısı yüzde 22,77’den yüzde 25,94’e çıkarıldı. Salgın sürecinde kıymeti artan sıhhatin yükü ise yüzde 2,80’den yüzde 3,25’e yükseltildi.
Konut, haberleşme, mesken eşyası kümelerinin tartısı artarken, alkollü içecekler ve tütün, giyim ve ayakkabı, eğitim, lokanta ve oteller üzere kümelerin yükü azaldı.
KORONAVİRÜS SALGINI, HANE HALKI TÜKETİM HARCAMALARINI ETKİLEDİ
2020 yılında ortaya çıkan koronavirüs salgını, hane halkı tüketim harcamalarını değerli derecede etkiledi. Salgın sebebiyle tüketim alışkanlıklarında oluşan değişimlerin bir kısmı süreksiz olurken, kimilerinin ise uzun mühlet devam etmesi öngörülüyor.
2021 yılında da devam etmesi beklenen kelam konusu tesirlerin TÜFE yüklerine en yeni biçimde yansıtılması için Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EuroStat) Aralık 2020’de metodolojik kılavuz yayınladı.
Koronavirüs salgını devrinde toplum sıhhatine risk oluşturmamak için Nisan 2020 prestijiyle TÜİK’in tüm hane halkı anketlerinde yüz yüze görüşme uygulaması süreksiz mühletle durduruldu. Bu sebeple TÜFE tartılarının temel bilgi kaynağı olan, kapsamı gereği farklı bir bilgi derleme metoduyla uygulanması mümkün olmayan hane halkı bütçe anketi, 2020 yılı için tamamlanamadı. 2021 yılı TÜFE yük güncellemesi EuroStat’ın mevzuya ait kılavuzunda belirtilen teknikler doğrultusunda hesaplandı.
MASKE, SEPET KAPSAMINA GİRDİ
Koronavirüs salgınıyla birlikte hane halkı harcamalarına dahil olan birtakım unsur çeşitleri (maske gibi) 2021 yılında sepet kapsamına alındı. Cerrahi maske, unsur çeşidi olarak “diğer sıhhat ürünleri” unsurunun altında yer alıyor.
KİMİ ESERLERE AİT HUSUS ÇEŞİT SAYISI VE YÜKLERİ GÜNCELLENDİ
2021 yılında TÜFE unsur sepetinde, “kabartma maddeleri” başlığı altında yer alan “kuru maya” unsur çeşidi için tarif değişikliği yapıldı. Daha evvel muhakkak bir gramajda satışa sunulan bir paket kuru hamur mayası fiyatı takip edilirken, alanda tespit edilen gramaj farklılıkları nedeniyle ölçü ünitesi değiştirildi ve kilogram bazında eser fiyatı takibine geçildi.
Ayrıyeten, “beyaz peynir”, “sigaralar”, “diğer sıhhat ürünleri”, “otomobil (dizel)”, “otomobil (benzinli)” ve “resmi evraklarla ilgili hizmet ücreti” unsurlarına ait unsur çeşit sayısı değiştirildi ve tartıları güncellendi.
Bu değişikliğin sebebi, hane halklarının unsur çeşidi seviyesinde değişim gösteren yeni tüketim tercihlerinin ayrıntıya yansıtılabilmesi oldu.
“Beyaz peynir” tarifinin hane halkları tarafından yaygın olarak tüketilmeye başlanan peynir çeşitlerini de kapsayacak biçimde genişletilmiş olması da bu kapsamda gerçekleştirildi.
Ocak 2021 devri prestijiyle yayımlanan ortalama unsur fiyatlarında kelam konusu hususlar için gözlenecek fiyat değişimlerinin bu kapsamda kıymetlendirilmesi gerekiyor.
FİYAT DERLEME DEVİRLERİ
TÜFE kapsamında fiyat derleme sıklığı piyasadaki fiyat gelişimini yansıtacak halde yapılıyor. Fiyat hareketliliği yüksek eserlerde daha sık aralıklarla fiyat derlemesi kelam konusu oluyor. Ay içinde meydana gelebilecek fiyat farklılaşmasının yakalanabilmesi gayesiyle taze zerzevat ve meyve, tüp gaz, LPG, futbol maçına giriş fiyatı ile seçilmiş besin eserleri haftada 1 defa olmak üzere, ayda 4 kez derleniyor. Sigaralar, benzin-mazot, altın fiyatları (günlük), bunların dışında kalan öteki tüm unsur çeşitlerinin fiyatları için ayda iki sefer derleme yapılıyor.
BARKOD DATALARI, BİLGİ DERLEME SÜRECİNE ENTEGRE EDİLDİ
Tüketicilerin satın aldığı eserlere ait bilgiler, çeşitli mali süreçlerin gerçekleştirilebilmesi için ticaret kesiminde faaliyet gösteren firmalarca kayıt altına alınıyor. Son yıllarda birçok ulusal istatistik ofisi, perakende marketler tarafından tutulan bu satış bilgilerinin TÜFE’de data kaynağı olarak kullanımı üzerinde çalışıyor. TÜİK’in, barkod (satış) datalarının TÜFE bilgi derleme süreçlerine entegre edilmesine yönelik çalışmaları 2018 yılından beri devam ediyor.
Ensonhaber
