Yanlışsız ve sağlıklı beslenmenin insanların sıhhat ve ömür kalitesinde fark yarattığı bir sır değil. Fakat her vakit besleyici yiyecekler yemek istemiyoruz. Çoklukla gerilimli ve yorucu geçen günler nedeniyle, kalorili ve yağlı yiyeceklere yöneliyoruz. Bu durumlarda farkınad olmak çok değerli, zira hisleri hafifletmek için makul yiyecek tiplerine yönelik bu ani istek, duygusal açlık olabilir.

Duygusal açlık, bir yeme bozukluğu değildir, daha fazla bir sistemsiz ruhsal yahut davranışsal geçmişe sahip yemedir. Problemden muzdarip olanlar, güzel duyumlar bulmanın, makûs hislerden kurtulmanın ve rahatlık aramanın yolunu yemeklerle ararlar.

Lakin bu rahatlık hissinin, çok geçmeden yerini suçluluk hissine bırakabileceğini söyleyen Dyt. Serkan Sıtkı Şahin, duygusal açlık hakkında merak edilenleri ve baş etmenin yollarını anlattı:

DEĞERLİ BİR SUÇLULUK DUYGUSU BIRAKIYOR

Yiyecekler ekseriyetle keder, hayal kırıklığı, can külfeti ve tasa üzere olumsuz hisleri kamufle etmek için kullanılır. Anlık olsun ya da olmasın çeşitli duygusal faktörler, kişinin fizyolojik yeme muhtaçlığı olmasa bile daha fazla yemesini tetikleyebilir. Gerçek açlık olmadan yemek, vakitle kişinin kilo almasına ve sıhhatinin ziyan görmesine neden olabilir.

Genel olarak duygusal açlığı, yemeğin bize getirdiği zevk yoluyla olumsuz bir duyguyu hafifletmek için bizi yemeye iten bir iştah tipi olarak tanımlarız. Daha klinik bir seviyede, bir sorun olarak görülen ‘duygusal açlık’ kavramı, yemeğin öteki kaynaklara sahip olmadığımız için hislerimizi yönetmede temel bir rol oynadığı ve hepsinden değerlisi, denetim edemediğimiz bir davranışa dönüştüğü manasına gelir. Bu da kilo almamıza neden olur. Ekseriyetle, orta sıra ortaya çıkar ve fark edilmeden sarfiyat. Sorun şu ki, beyin yiyeceklerle ilgili rahatsızlığı hafifletebileceğini keşfeder ve bu davranışı hemen öğrenebilir.

Duygusal açlık krizleri, onları tanımlamamıza müsaade veren kimi özellikler gösterir. Tipik olarak, ansızın ortaya çıkan ve bizi dürtüsel olarak ve çabucak yemeye iten bir açlıktır. Makul bir besine iştah göstermemiz de karakteristiktir. Beynimizin aradığı, rahatsızlığını giderecek olan bir zevk kaynağıdır. Duygusal açlığın bir diğer tipik özelliği de, yedikten sonra krizin büsbütün geçmemesi ve kıymetli bir suçluluk duygusu bırakmasıdır.

Duygusal açlık değerli ölçüde farklı özelliklere de sahiptir. En önemli belirtileri şunlardır:

– Gerilimi yahut berbat hisleri gidermek için yemek yemek

– Bir kutlama olarak yemek

– Ödül olarak yemek

– Yemek yeme dürtüsünü denetim edememek

– Sıkıntı bir durum karşısında oluşan ani açlık

– Fizikî olarak aç olmadan yemek yemek

– Belli yiyeceklere çok istek

– Yemek yeme mühletinin olağandan daha süratli olması

– Yemek yedikten sonra suçluluk duygusu

– Yemek yerken ağır zevk yahut rahatlama hissi

– Yemek yedikten sonra pişmanlık

KİLO VERMEYE MAHZUR OLUYOR

Duygusal açlık ekseriyetle ruhsal faktörler ve duygusal durumla ilgilidir. Kişinin o an yaşadığı çevresel ilgili faktörler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Yemek yemek, gerilim, keder, memnuniyetsizlik ve bilhassa anksiyete üzere hislerle başa çıkmak için bir reaksiyon haline gelir. Gerilimli bir rutin yahut sıkıntılı bir münasebet de duygusal açlığı tetikleyebilir. Hislerin duygusal açlığın nedeni değil, insanların hislerle başa çıkmak için geliştirdikleri uygunsuz yol olduğunu unutmayın.

Yemek yemeden evvel, ne çeşit bir açlık hissettiğimizi ayırt etmek için içsel bir tahlil yapmak kıymetlidir, böylelikle duygusal açlığı tespit etmek ve akabinde onunla başa çıkmak için teknikler oluşturmak daha kolay olur. Gözlenmesi gereken birinci faktörler şunlardır:

– Yemek yeme gereksinimi fizyolojik açlığı gidermek için mi yoksa yalnızca belli bir besine duyulan istek mu?

– Kendimi sakince yemek yemek için mi hazırlıyorum yoksa acil ve denetim edilemez bir yemek yeme isteği mu hissediyorum?

Yemek yemek beslenmek için yapılan bir şeyin dışına çıktığında ve kendimizi denetim edemediğimiz anlık bir rahatlama olarak görüldüğünde, bunun farkında olmalıyız. Duygusal açlık kişiyi çoklukla fazla yemek isteği ile alakalı yüksek kalorili, yağlı ve şekerli besinler yöneltir. Duygusal açlığın tetiklemesiyle alınan gıdai başlangıçta güzel bir his sağlar. Fakat, yedikten kısa bir müddet sonra, tüketilen yiyeceklerin neden olduğu güzel his, fecî bir utanç ya da pişmanlığa dönüşebilir.

Kilo vermenin önündeki en büyük manilerden biri duygusal açlıktır. Bunun nedeni, bu durumlarda kişinin hisleri tarafından rehin alınması ve yemek planlamasının onlara nazaran dalgalanma eğiliminde olmasıdır.

Kişi berbat bir gün yahut makus bir hafta geçirirse, birçok iniş ve çıkışlar varsa, bu mutlaka yemeğin kalitesine ve ölçüsüne yansıyacak ve kilo verme teşebbüslerini direkt engelleyecektir.

FİZİKÎ AÇLIK VE DUYGUSA AÇLIK ORTASINDAKİ FARKLAR

Fizikî açlık çoklukla yavaş yavaş hissedilir. Yani fizyolojik bir gereksinimden ötürü kişi karnında guruldama hisseder, modu düşer, baş ağrısı ve halsizlik hissedebilir.

Bu durumda beslenme, bedeni besleme fonksiyonuna sahip çeşitli besinlerle yapılabilir. Bu tip bir açlık yavaş süratte başlama eğilimindedir ve giderek artar. Duygusal açlık ise aslında isminden da anlaşılacağı üzere, yemek yemeye hisler tarafından itildiği manasına gelir.

Bu durumda beslenme, birtakım duygusal rahatsızlıklar, hayal kırıklığı, hüzün, telaş yahut öteki bir nedenle yapılır. Duygusal açlığın hak etme fikriyle kontaklı olması da yaygındır. Örneğin; güç bir günün akabinde, kişi fazla kalorili bir şeyler yer zira ona nazaran yorucu ve gerilimli bir günün akabinde bir mükafatı hak eder. Bu, yemekle yanlış bir münasebet yaratır, zira kişi, yaşadığı aşınma ve yıpranma için bir ödül olarak yer ve bu tıp bir ödül arar.

MUCİZE DİYETLERDEN UZAK DURUN

Duygusal açlıkla uğraşta en kıymetli adımlardan biri mucize diyetlerden uzak durmaktır. Çok kısıtlayıcı diyetler bireyde, açlık ve duygusal güzellik hali ortasındaki dengeyi bozar. Birçok vakit bireyler kendilerini kaybolmuş hissederler ve bir çıkmaza girerler.

Daima yeni diyetlere yönelirler ve kısa müddette duygusal açlık atakları geçirler yahut besin kaybıyla bitkin düşerler. Bu döngü yalnızca kilo verme için değil, her şeyden evvel, sayısız hüsrana uğramış denemeden sonra kendini gözden düşürmeye başlayan kişinin benlik hürmeti için de çok berbattır. Bu döngüyü kırmak ve dengeyi tekrar sağlamak için duygusal açlık ve kilo verme süreci konusunda uzmanlaşmış bir diyetisyen ve psikolog ile görüşmek gerekir.

Hakikat rehberlik ve tedavi ile kişinin kendi alışkanlıkları, niyet ve hislerini dönüştürmek için gerekli maharetleri gelişecektir.

Duygusal faktörlerin diyetinizi etkilemesine müsaade vermeden duygusal açlığı tedavi etmenin ve üstesinden gelmenin birkaç yolu vardır. Duygusal açlığın farkında olmak ve sorunun tetikleyicileri olan birtakım alışkanlıkları değiştirmek gerekir. Başlamak için, çok yeme dileğine yol açan nedenleri belirlemek gerekir.

Birtakım hisler, hisler ve durumlar duygusal açlığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, sorunun nedenlerinin farkında olunmalıdır.

Duygusal açlığın derecesi ne olursa olsun, tedavi aramak son derece kıymetlidir. Yalnızca kilo verememe sorunu için değil, bireylerin birebir vakitte besin eksiklikleri, suçluluk, pişmanlık, düşük benlik hürmeti ve düşük öz inanç yaşadıkları da dikkate alındığında, hayat kalitesi hayli düşer.

Alanında uzman bir beslenme uzmanı ile yemek planlaması yapmak, davranışsal beslenme tekniklerini kullanmak ve besin ile şuurlu ve sağlıklı bir bağlantı kurmak şahsa en iyi formda ahenk sağlayacaktır.

DUYGUSAL AÇLIĞI DENETİM ETMEK MÜMKÜN

Duygusal açlığın üstesinden gelmenin birinci adımı, daha evvel de söylediğimiz üzere mucize diyetlerden uzak durmak ve kendinizi profesyonellerin ellerine bırakmaktır. Kişinin duygusal bir gereksiniminin yemekle karşılanmadığını anlaması gerekir. Kişi, kendisini çok makûs hissettiren ve fizikî sıhhati üzerinde uygun olmayan sonuçları olan bir davranışı gerçekleştirmeye iten derin güdüleri keşfetmelidir.

Bunun haricinde, kendimizi besleme konsunda daha şuurlu olmaya başlamamız gerekiyor. Bu durumu değiştirmeye başlamak için bu ipuçlarını deneyebilirsiniz:

– Korkuyu azaltmak ve yemekten evvel sakin bir duruma girmek için dinlenin.

– Sakin ve oturarak yiyin. İvedi etmeden yemek için makul bir vakit ayırmak değerlidir.

– Ne vakit acıktığımızı belirleyin ve sırf bedenimiz belirlediğiniz belirtileri verdiğinde yemeye çalışın. Dürtülerimizi, bilhassa toplumsal seviyede denetim etmemiz gerekiyor.

– Yavaş yiyin. Bunu başarmak için yemek için en az 20 dakika ayırmanız gerekir.

– Tüm duyuları kullanın. Yalnızca tat alma duyusu değil, elinizden gelen her şeyi yapın. Elma yahut kuru üzüm üzere bir meyve ile uygulama yapabilirsiniz. Tüm dikkatinizi o meyveye dokunduğunuzda, tahlil ettiğinizde, kokladığınızda ve yavaşça tadını çıakrdığınızda ürettiği duyumlara vermeye çalışın.

– Durmak için midenizin büsbütün dolu olduğunu hissetmeniz gerekmez. Beynimizin tatmin olduğu bildirisini göndermesi 15 dakika sürer, ona o vakit vermeliyiz.

– İyi çiğneyin, yiyecekleri tam olarak çiğnemeden yutmayın.

– Bir sonraki lokmayı almadan evvel tüm yiyecekleri yutun.

– Günlük yemek menüsü yapın.

– Öğün ortalarında meyve ve zerzevat üzere daha sağlıklı yiyecekleri tercih edin.

– Spor yapın.

Ensonhaber