Bugünün Dünya İnsan Hakları Günü olduğunu öğrenenler internette “10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü nedir?” sorusunun karşılığını araştırmaya başladı.

Bilhassa toplumsal medyada Dünya İnsan Hakları Günü hakkında paylaşımları görenler “İnsan Hakları Günü ortaya nasıl çıktı merak ediyor.

Bu yıl İnsan Hakları Günü’nde, ırk, renk, din, cinsiyet, lisan, siyasi yahut öteki görüşler, ulusal yahut toplumsal köken, mülkiyet, doğum yahut öteki statüler sebebiyle ayrımı gözetmeksizin herkesin doğal insan haklarına sahip olduğunu ilan eden İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi’nin 73. yıldönümü kutlanmaktadır.

Gelin, birlikte Anayasa’nın 90.maddesine nazaran bağlayıcı olan Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi ile de teminat alınan haklarımıza, İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi gözünden bir bakalım.

DÜNYA İNSAN HAKLARI GÜNÜ NASIL ORTAYA ÇIKTI?

II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyadaki devletler bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin teminat altına alınması konusunda birleştiler.

İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu tarafından Haziran 1948’de hazırlandı ve 10 Aralık 1948’de Genel Şuranın Paris’te yapılan oturumunda kabul edildi.

Oturumda, 6 sosyalist ülke bu prensiplerin kimilerinin “Burjuva sınıfından olan insanların sınıf çıkarını koruduğu ve emekçi sınıfının hükümran sınıflarla uzlaşmak zorunda bırakacağı” gerekçesiyle çekimser kaldı.

Bildiri, bu çekimser ülkeler ile Suudi Arabistan ve Güney Afrika Birliği dışında kalan ülkelerin oylarıyla kabul edildi.

İnsan Hakları Üniversal Bildirisi’nin kabul edildiği gün olan 10 Aralık 1948’den bu yana her 10 Aralık’ın İnsan Hakları Günü olarak kutlanmasına karar verildi.

İNSAN HAKLARI KOZMİK BİLDİRGESİ HUSUSLARI

Husus 1
Bütün beşerler özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.

Unsur 2
1.    Herkes ırk, renk, cinsiyet, lisan, din, siyasal ya da öbür tipten kanaat, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet, doğuş yahut diğer tipten statü üzere rastgele bir ayrım gözetilmeksizin, bu Bildirgede belirtilen bütün hak ve özgürlüklere sahiptir.
2.    Ayrıyeten, bağımsız, vesayet altında ya da kendi kendini yönetemeyen ya da egemenliği öbür yollardan sınırlanmış bir ülke olsun ya da olmasın, bir kişinin uyruğu olduğu ülke ya da memleketin siyasal, hukukî ya da memleketler arası statüsüne dayanarak hiçbir ayrım yapılamaz.

Unsur 3
Herkesin yaşama hakkı ile kişi özgürlüğü ve güvenliğine hakkı vardır.

Husus 4
Hiç kimse, kölelik ya da kulluk altında tutulamaz; her çeşitten kölelik ve köle ticareti yasaktır.

Husus 5
Hiç kimseye azap ya da zalimce, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele ya da ceza uygulanamaz.

Husus 6
Herkesin, nerede olursa olsun, yasa önünde bir kişi olarak tanınma hakkı vardır.

Husus 7
Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasa tarafından eşit korunmaya hakkı vardır. Herkes, bu Bildirgeye karşıt rastgele bir ayrımcılığa ve ayrımcı kışkırtmalara karşı eşit korunma hakkına sahiptir.

Unsur 8
Herkesin anayasa ya da kanunla tanınmış temel haklarını ihlal eden hareketlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle aktif bir yargı yolundan yararlanma hakkı vardır.

Unsur 9
Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.

Unsur 10
Herkesin, hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde ve kendisine rastgele bir hata isnadında bağımsız ve yansız bir mahkeme tarafından tam bir eşitlikle, hakça ve kamuya açık olarak yargılanmaya hakkı vardır.

Unsur 11
1.    Kendisine cezai bir cürüm yüklenen herkesin, savunması için gerekli olan tüm garantilerin tanındığı, kamuya açık bir yargılanma sonucunda suçluluğu yasaya nazaran kanıtlanıncaya kadar hatasız sayılma hakkı vardır.
2.    Hiç kimse, işlendiği sırada ulusal ya da memleketler arası hukuka nazaran hata oluşturmayan rastgele bir fiil yapmak ya da yapmamaktan ötürü hatalı sayılamaz. Kimseye, cürmün işlendiği sırada maddelerde öngörülen cezadan daha ağır bir ceza verilemez.

Unsur 12
Hiç kimsenin özel hayatına, ailesine, meskenine ya da yazışmasına keyfi olarak karışılamaz, onuruna ve ismine saldırılamaz. Herkesin, bu üzere müdahale ya da hücumlara karşı yasa tarafından korunma hakkı vardır.

Husus 13
1. Herkesin, her Devletin hudutları içinde seyahat ve oturma özgürlüğüne hakkı vardır.
2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, rastgele bir ülkeden ayrılma ve o ülkeye dönme hakkına sahiptir.

Unsur 14
1.    Herkesin, daima baskı altında tutulduğunda, öbür ülkelere sığınma ve kabul edilme hakkı vardır.
2.   Nitekim siyasal nitelik taşımayan cürümlerden kaynaklanan ya da Birleşmiş Milletlerin emel ve unsurlarına ters fiillerden kaynaklanan kovuşturma durumunda, bu hak ileri sürülemez.

Unsur 15
1.    Herkesin bir ülkenin yurttaşı olmaya hakkı vardır.
2.   Hiç kimse keyfi olarak uyrukluğundan mahrum bırakılamaz, kimsenin uyrukluğunu değiştirme hakkı yadsınamaz.

Unsur 16
1.    Yetişkin erkeklerle bayanların, ırk, uyrukluk ya da din bakımından rastgele bir sınırlama yapılmaksızın, evlenmeye ve bir aile kurmaya hakkı vardır. Evlenmede, evlilikte ve evliliğin bozulmasında hakları eşittir.
2.    Evlilik, lakin evlenmeye niyetlenen eşlerin özgür ve tam oluruyla yapılır.
3.    Aile, toplumun doğal ve temel ünitesidir; toplum ve Devlet tarafından korunur.

Unsur 17
1.    Herkesin, tek başına ya da diğerleriyle iştirak içinde, mülkiyet hakkı vardır.
2.    Kimse mülkiyetinden keyfi olarak mahrum bırakılamaz.

Husus 18
Herkesin niyet, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, din yahut inancını değiştirme özgürlüğünü ve din yahut inancını, tek başına yahut topluca ve kamuya açık yahut özel olarak öğretme, uygulama, ibadet ve uyma yoluyla açıklama özgürlüğünü de kapsar.

Husus 19
Herkesin kanaat ve söz özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, müdahale olmaksızın kanaat taşıma ve rastgele bir yoldan ve ülke sonlarını gözetmeksizin bilgi ve fikirlere ulaşmaya çalışma, onları edinme ve yayma özgürlüğünü de kapsar.

Husus 20
1.    Herkes, barış içinde toplanma ve örgütlenme hakkına sahiptir.
2.    Hiç kimse, bir örgüte üye olmaya zorlanamaz.

Unsur 21
1.    Herkes, direkt ya da serbestçe seçilmiş temsilcileri aracılığıyla ülkesinin idaresine katılma hakkına sahiptir.
2.    Herkesin, ülkesinde kamu hizmetlerinden eşit yararlanma hakkı vardır.
3.    Halk iradesi, hükümet otoritesinin temelini oluşturmalıdır; bu irade, genel ve eşit oy hakkı ile saklı ve hür oylama yoluyla, muhakkak aralıklarla yapılan dürüst seçimlerle belirtilir.

Unsur 22
Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, toplumsal güvenliğe hakkı vardır; ulusal uğraşlarla, memleketler arası işbirliği yoluyla ve her Devletin örgütlenme ve kaynaklarına nazaran herkes insan onuru ve kişiliğin özgür gelişmesi bakımından vazgeçilmez olan ekonomik, toplumsal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.

Husus 23
1.    Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli şartlarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2.    Herkesin, rastgele bir ayrım gözetilmeksizin, eşit iş için eşit fiyata hakkı vardır.
3.    Çalışan herkesin, kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır bir ömür sağlayacak seviyede, adil ve elverişli fiyatlandırılmaya hakkı vardır; bu, gerekirse, öbür toplumsal korunma yollarıyla desteklenmelidir.
4.    Herkesin, çıkarını korumak için sendika kurma ya da sendikaya üye olma hakkı vardır.

Unsur 24
Herkesin, dinlenme ve boş vakte hakkı vardır; bu, iş saatlerinin makul ölçüde sonlandırılması ve muhakkak aralıklarla fiyatlı tatil yapma hakkını da kapsar.

Husus 25
1.    Herkesin, kendisinin ve ailesinin sıhhati ve iyi yaşaması için kâfi yaşama standartlarına hakkı vardır; bu hak, beslenme, giysi, konut, tıbbi bakım ile gerekli toplumsal hizmetleri ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ya da kendi kontrolünün dışındaki şartlardan kaynaklanan öbür geçimini sağlayamama durumlarında güvenlik hakkını da kapsar.
2.    Anne ve çocukların özel bakım ve yardıma hakları vardır. Tüm çocuklar, evlilik içi ya da dışı doğmuş olmalarına bakılmaksızın, birebir toplumsal muhafazadan yararlanır.

Husus 26
1.    Herkes, eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından birinci ve temel tahsil evrelerinde parasızdır. İlköğretim mecburidir. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek tahsil, yeteneğe nazaran herkese eşit olarak sağlanır.
2.    Eğitim, insan kişiliğinin tam geliştirilmesine, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinî kümeler ortasında anlayış, müsamaha ve dostluğu yerleştirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı müdafaa yolundaki etkinliklerini güçlendirmelidir.
3.    Ana-babalar, çocuklarına verilecek eğitimi seçmede öncelikli hak sahibidir.

Unsur 27
1.    Herkes, topluluğun kültürel hayatına özgürce katılma, sanattan yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak onun faydalarını paylaşma hakkına sahiptir.
2.    Herkesin kendi yaratısı olan bilim, yazın ve sanat eserlerinden doğan manevi ve maddi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.

Unsur 28
Herkesin bu Bildirgede ileri sürülen hak ve özgürlüklerin tam olarak gerçekleşebileceği bir toplumsal ve milletlerarası tertibe hakkı vardır.

Husus 29
1.    Herkesin, kişiliğinin özgürce ve tam gelişmesine imkan sağlayan tek ortam olan topluluğuna karşı ödevleri vardır.
2.    Herkes, hak ve özgürlüklerini kullanırken, fakat diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin mucibince tanınması ve bunlara hürmet gösterilmesinin sağlanması ile demokratik bir toplumdaki ahlak, kamu tertibi ve genel refahın adil gereklerinin karşılanması gayesiyle, maddeyle belirlenmiş sınırlamalara bağlı olabilir.
3.    Bu hak ve özgürlükler, hiçbir şartta Birleşmiş Milletlerin hedef ve prensiplerine karşıt olarak kullanılamaz.

Unsur 30
Bu Bildirgenin hiçbir kararı, rastgele bir Devlet, küme ya da şahsa, burada belirtilen hak ve özgürlüklerden rastgele birinin yok edilmesini amaçlayan rastgele bir aktiflikte ve harekette bulunma hakkı verecek formda yorumlanamaz.

Ensonhaber